कोभिड–१९ महामारी र प्रतिजैविक सहनशीलताको चिन्ता
डा. केदार कार्की २०७८, असार ९ ११:४५ 
काठमाडौं ।
कोभिड–१९ को महामारी सुरु भएसँगै अस्पतालहरूमा एन्टिबायोटिकको प्रस्क्रिप्सन बढेर गएको छ । साथै चिकित्सकीय सल्लाहविना नै आफूखुसी जनसमुदायले स्वास्थ्य प्रतिकूलतामा एन्टिबायोटिक प्रयोग गर्ने प्रवृत्ति बढेर गएको देखिन्छ । यसको ज्वलन्त उदाहरण सामाकिज सञ्जाल फेसबुक स्वनामधन्य विशेषज्ञले दिएको सल्लाहले पुष्टि गर्दछ ।
अध्ययनअनुसार अस्पतालमा भर्ना भएका ८ प्रतिशतलाई मात्र एन्टिबायोटिकको आवश्यकता देखिएको भए पनि ७० प्रतिशतभन्दा बढीले एन्टिबायोटिक लिइरहेको अनुमान गरिएको छ । धेरै मानिसले कोभिड–१९ को बढ्दो लहरसँगै चिकित्सकलाई नसोधी आफूखुसी किन्दछन् । यसले एन्टिबायोटिक प्रतिरोधको विश्वव्यापी सङ्कटलाई थप तीव्र बनाउने जोखिम बढेर गएको देखिन्छ । हामीले अन्तर्राष्ट्रिय नीति राष्ट्रिय कानुन एवं स्थानीय कदमको सहयोगमा यो चुनौतीको सामना गर्नुपर्ने हुन्छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनले एन्टिबायोटिक प्रतिरोधलाई भविष्यमा मानवतामाथि आइपर्ने दश प्रमुख स्वास्थ्य संकटमध्ये एक मानेको छ ।
एन्टिबायोटिकले ब्याक्टेरियाले गराउने संक्रमणलाई निको पार्छ । कोभिड–१९ गराउने भाइरसलाई यसले खासै छुँदैन । यसको अनावश्यक अति प्रयोग न्यून प्रयोगले ब्याक्टेरियामा एन्टिबायोटिकविरुद्ध प्रतिरोधशक्तिको विकाश हुन्छ । त्यसपछि सामान्य रोगको उपचार पनि कठीन हुन्छ एवं निमोनिया तथा पिसाबनलीको संक्रमणजस्ता सामान्य संक्रमण पनि प्राणघातक हुनसक्छ जुन आजको दिनमा यी रोग सामान्य एन्टिबायोटिकको प्रयोगले छिटो निको हुने गरेको छ ।
कमजोर स्वास्थ्य सेवा प्रवाह प्रणाली भएका एवं एन्टिबायोटिक बिक्रीमा कुनै नियन्त्रण नभएको अफ्रिकी, दक्षिण अमेरिकी एवं एसियाली मुलुकमा यसको विकरालरूप हुने सम्भावना देखिने जोखिम बढ्लाजस्तो छ । हाम्रो आफ्नो परिवेशमा एन्टिबायोटिकको बिक्री मानवीय प्रयोजनका लागि होस् वा पशुपन्छीको उपचार प्रयोजनका लागि होस् एन्टिबायोटिकको प्रयोग पछिल्ला केही वर्षहरूमा अत्यधिक दरले बढेर गएको देखिन्छ ।
एन्टिबायोटिकविरुद्ध प्रतिरोध क्षमता विकास गरेका ब्याक्टेरियाबाट हुने रोगहरूको उपचार निकै गाह्रो हुने गर्दछ । किनभने तिनले गैरप्रतिरोधी ब्याक्टेरियाले गराउने संक्रमणभन्दा तीन गुणा बढी मानिएकोले ज्यान पनि लिनसक्छ । चीन र इजिप्टलगायत कैयौँ देशका अस्पतालका सीसीयूमा हुने ५० प्रतिशत ब्याक्टेरियासम्बन्धी संक्रमणविरुद्ध धेरै खाले एन्टिबायोटिकहरू निष्प्रभावी भएको अभिलेख पाइन्छ । अमेरिकामा प्रत्येक वर्ष करिब ३० लाख मानिसलाई एन्टिबायोटिक प्रतिरोधी ब्याक्टेरियाको संक्रमण हुनेगरेको तथ्य बाहिर आएको स्थिति छ ।
एन्टिबायोटिक प्रतिरोधी ब्याक्टेरियाको संक्रमण एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा पनि सर्नसक्छ । त्यसैले यसले समय समयमा अस्पताल, नर्सिङ होमहरूमा प्रकोपको रूप लिने गर्दछ । कोभिड–१९ को उपचारका लागि प्रयोग हुने धेरै उपचारकक्ष अहिले यही समस्यासँग जुधिरहेका छन् । त्यसैले होला उपचाररत बिरामीहरूको मृत्यु संख्या बढेको पनि । आजको परिस्थितिमा चिकित्सकहरूले विषम खालको ब्याक्टेरियाबाट संक्रमित बिरामीहरूको उपचारमा निकै अप्ठ्यारो भोगिरहेको स्थिति छ किनभने तिनको संक्रमणमा सबैखाले उपलब्ध एन्टिबायोटिकले केही लछारपाटो लगाउन सकिराखको छैन ।
यस्ता ब्याक्टेरियामा प्रतिरोधको उपचारमा प्रयोग गर्न सकिने पछिल्लो समयमा विकसित औषधि अत्यन्तै महँगा छन् एवं ती थोरै देशमा उपलब्ध छन् । यस्ता महँगा औषधि अधिकांश बिरामीको पहुँच बाहिर हुनेगर्दछ । कोभिड–१९ को उपचारका लागि ल्याइएको धेरै बिरामीहरूले रोगको लक्षणअनुसार घरमै एक वा बढी एन्टिबायोटिक प्रयोग गरिसकेको अवस्था छ भन्दा हुन्छ । यस्ता औषधिको प्रयोगले उनीहरूमा ठीक हुँदै छु भन्ने भावना विकास गराउने हुँदा उनीहरू अस्पताल पनि ढिलो उपचार गराउन जाने गर्दछन् । तर यसबाट उत्पन्न हुने एन्टिबायोटिक प्रतिरोध उपचार गर्न निकै महँगो पर्छ र ज्यानै पनि जाने सम्भावना बढेर जान्छ ।
एन्टिबायोटिक प्रतिरोधको भावी महामारीलाई रोक्न के गर्नुपर्ला ?
सुरुमा विश्व स्वास्थ्य संगठन तथा अन्य विश्वव्यापी निकायहरूले कोभिड–१९ को सन्दर्भमा एन्टिबायोटिक प्रयोग गर्नु नपर्ने कुरा स्पष्ट रूपले बताउनुपर्ने देखिन्छ । राष्ट्रिय एवं स्थानीय सरकारले चिकित्सकको आधिकारिक सिफारिसविना कुनै पनि खाले एन्टिबायोटिक खरिदबिक्री गर्न नमिल्ने व्यवस्था गर्नुपर्ने हुन्छ साथै नियमन पनि गर्नुपर्ने हुन्छ । यस्तो बिक्रीविरतण गर्ने ऐन कानुनमा व्यवस्था गरी लामो समयसम्म लागू गर्नसके यसले प्रभावकारी काम गर्ने विभिन्न देशको प्रयोगले सिद्ध गरेको दृष्टान्त पाइन्छ ।
चिकित्सकको आधिकारिक सिफारिसपत्रविना एन्टिबायोटिकको बेचबिखन गैरकानुनी हो भन्ने सूचना औषधि पसलमा टाँसेर पनि यो परम्परा घटाउन सकिन्छ । साथै अस्पतालमा कार्यरत अधिकारप्राप्त चिकित्सकले पनि सबैखाले जुनसुकै कारणले बिरामी परेकालाई एन्टिबायोटिक प्रयोग नगरी निको हुँदैन भन्ने मानसिकता त्यागी अनावश्यक एन्टिबायोटिकको सिफारिस घटाउने रणनीति अपनाउनुपर्ने हुन्छ । तर हाम्रोजस्तो परिवेशमा भनिन्छ नानीदेखि लागेको बानी त्यतिचाँडो कसरी पो जाला, कुराको चुरो त यही छ । यस्ता कदमले एन्टिबायोटिक प्रयोग मात्र हैन तिनको मूल्य पनि घटाउन सहयोगी हुनेछ । लामो समयावधिमा यसले अस्पतालहरूमा एन्टिबायोटिक प्रतिरोधी संक्रमणको संक्रमण न्यूनीकरण गराउनमा सहयोगी हुनेछ पनि ।
प्रभावकारी रणनीतिअन्तर्गत सामान्य संक्रमणको उपचारमा के गर्न सकिन्छ भन्ने स्वास्थ्य उपचार निर्देशिका एवं मपदण्डाको विकास गर्ने, भाइरसको संक्रमणमा एन्टिबायोटिकको प्रयोगमा रोक लगाउने, न्यूनीकरण गर्ने, आर्थिकरूपमा कमजोर मुलुकहरूमा प्रयोगशाला सेवा विस्तार क्षमता अभिवृद्धि गराउने जस्ता कुरामा राज्यको ध्यान जानुपर्ने देखिन्छ । जसका लागि आवश्यक भौतिक पूर्वाधार एवं दक्ष मानवीय जनशक्तिको व्यवस्थापन तथा आर्थिक स्रोतको सुनिश्चितता गर्नुपर्ने कुरा राज्यको प्राथमिकतामा पर्नुपर्ने हुन्छ, प्रभावकारी जनस्वास्थ्य सार्वजनिक सेवा सर्वसाधारणलाई प्रवाह गर्नका लागि । सुविधासम्पन्न प्रयोगशालाले कुन ब्याक्टेरियाका लागि कुन एन्टिबायोटिकले प्रभावकारी उपचार हुन्छ भन्ने निर्क्यौल गर्ने हुँदा उचित एवं सटिक एन्टिबायोटिक सिफारिस गर्न सम्भव बनाउँछ । चिकित्सकलाई पनि एन्टिबायोटिक प्रयोग सम्बन्धमा नियमित पुनर्ताजगी तालिम प्रशिक्षण दिनुपर्ने हुन्छ ।
अहिले कोभिड–१९ को त्रास व्याप्त छ तर यो डर त्रासका कारण अनावश्यक एन्टिबायोटिकको प्रयोग गरेर जनसमुदायको स्वास्थ्यलाई थप जोखिममा पार्न हुँदैन । यदि हामीले एन्टिबायोटिकको प्रयोग न्यूनीकरण गर्न अहिलेबाट नै काम सुरु गरेनौं भने नयाँ महामारीलाई निम्तो बाँडेजस्तो हुनेछ एवं कोभिड–१९ जस्तो यस सम्भावित महामारीबाट कुनै खोपले पनि हामीलाई बचाउन सक्नेछैन । त्यसैले भनिएको छ कि हिजो बाँचेका थियौँ र पो अहिले छौँ, आज नबाँचे भोलि कसरी बाँचिरहौँला कसले पो देखेको छ र भोलिलाई ? त्यसैले भविष्यको यस महामारीबाट आफू पनि बचौँ र अरुलाई पनि बचाऔँ ।
क्याटेगोरी : विचार / ब्लग
ताजा अपडेट
- निर्यात बढाउन हरसम्भव प्रयत्न गर्ने प्रतिबद्धता
- बेलायतद्वारा जलवायु परिवर्तनका असर घटाउन गरेका प्रतिबद्धताअनुसार सहयोग हुन्छ : विशेष प्रतिनिधि क्याथे
- मोटरसाइकल दुर्घटनामा एकको मृत्यु
- यस्तो छ आजका लागि विदेशी मुद्राको विनिमय दर
- एमाले इलामको अध्यक्षमा बराल निर्वाचित
- ‘चाइना कार्ड’ भन्दै पूर्व प्रधानमन्त्री प्रचण्डले दिएको अभिव्यक्तिप्रति आपत्ति
- स्थानीय तह उपनिर्वाचनस् कांग्रेसले चयन गर्यो कोशी र गण्डकी प्रदेशका उम्मेदवार
- डिजेल र मट्टितेलको मूल्य बढ्यो
धेरैले पढेको
- सुनचाँदीमा सिन्डिकेट लगाएको भन्दै नेपाल राष्ट्र बैंकविरुद्ध सर्वोच्चको कारण देखाऊ आदेश
- समसामयिक राजनीतिक व्यङ्ग्य
- चिया पसल पनि कम्पनी ?
- ढोरपाटन जोड्ने सडक कालोपत्रे गरिँदै
- युनिश शाहीको गीत ‘धारिलो तिर˝ को भ्युज वान मिलियन नाघ्यो
- राजेन्द्र विमल र हरिहर शर्मालाई पुरस्कृत गरिने
- एक्सेल डेभलपमेन्ट बैंकको ट्राफिक प्रहरीलाई सहयोग
- इन्फिनिटी लघुवित्तको सातै प्रदेशमा तालिम सम्पन्न
तपाईको प्रतिक्रिया